Uitdagingen in rivierbeheer

Een samenwerking van organisaties die samen succes oogsten door zoveel mogelijk biomassa van goede kwaliteit af te zetten en bij te dragen aan een biobased economy.

In het rivierengebied bestaat een initiatief van inmiddels 16 partijen. Dit zijn terreineigenaren/beheerders, decentrale overheden en kennisinstituten. Zij werken samen als alliantie onder de titel ‘Biomassa als motor voor beheer’. De alliantie beoogt kennisdeling en kennisvermeerdering en het realiseren van concrete business cases.

Vegetatiebeheer op oevers en kribben is noodzakelijk voor de waterveiligheid en om scheepvaart in goede banen te leiden. Met name onderhoud van de kribben en moeilijk begaanbare stukken oever is relatief duur en risicovol voor de werkers. Schapen zijn behendige klimmers en worden wereldwijd ingezet om vegetatie te (helpen) beheren. Door deze dieren in te zetten om de vegetatie kort te houden kan het vegetatiebeheer op deze plekken wellicht goedkoper, met minder risico en duurzamer georganiseerd worden.

Maaisel uit wegbermen wordt nu vaak naar een composteerderij gebracht die er compost van maakt. Met de waardevolle bouwstenen die in het bermgras zitten wordt op deze manier niet veel gedaan. Bij van Berm tot Bladzijde worden de vezels uit bermgras met een extractie techniek van NewFoss uit het maaisel onttrokken en toegepast in de papierindustrie. Er wordt met partners uit de gehele keten, van terreinbeheerder tot papierfabrikant, intensief samengewerkt om dit voor elkaar te krijgen.

Bestaande kribben zijn vaak opgebouwd uit een zandkern afgedekt met een filterconstructie en zet- en stortstenen aan de buitenkant. In tegenstelling tot bestaande kribben zijn flexibele kribben niet opgebouwd uit vaste lagen, maar alleen uit een nieuw soort stortsteen. Deze stortstenen, genaamd Xstream-blokken, zijn relatief licht en zijn – in tegenstelling tot bestaande kribben – gedeeltelijk doorlatend voor water en sediment. Dit maakt dat de dimensies en de vorm van de flexibele krib makkelijker aangepast kan worden. Dit biedt kansen voor het beïnvloeden van de rivierstroming en lokale sedimentdynamiek rond de kribben in de IJssel en hiermee een reductie in de baggerinspanning. Verder kunnen de holtes tussen de Xstream-blokken als habitat dienen voor verschillende organismen.

Om de waterdiepte op de vaarwegen in de gaten te houden, wordt een paar keer per jaar een peilboot gebruikt. Deze peilboot wint veel bodemdata in zodat de aannemer weet waar hij moet baggeren. Het gebruik van een peilboot gaat echter gepaard met hoog brandstofverbruik en is daarom niet duurzaam. Vandaar dat er is gedacht aan de mogelijkheid om zogenaamde ‘aquabots’ in te zetten.

Aquabots (aquatische of zelfvarende drones) kunnen nauwkeurig, snel, duurzaam en met beperkte kosten metingen uitvoeren op het water. Onder andere de waterdiepte, bodem en waterkwaliteit kunnen hiermee in kaart worden gebracht. Er is al een prototype met sensor hardware en data-analyse software succesvol getest op de IJssel in 2018.

De pilot schermen van rivierhout bestaat uit het plaatsen van hout in de rivier om het sedimentbeheer van de rivier te verbeteren. Boomstammen worden in de vorm van schermen aangelegd langs de oevers van de IJssel en met palen in de rivierbodem verankerd. Op deze manier wordt zowel de ecologie van de rivier verrijkt als ook de baggerinspanning verminderd.

Stroming bij kribben veroorzaakt ontgrondingskuilen. Deze ontgrondingskuilen kunnen groter worden en de kribkop ondermijnen. Het idee is om deze ontgrondingskuilen op te vullen en af te dekken, zodat de teen van de krib beschermd wordt. De kuil wordt opgevuld met lokaal materiaal en vervolgens afgedekt met een Jumbomat die wordt vast gemaakt aan de bodem met klapankers. Een Jumbomat is een geotextiel die is verstevigd met staaldraden (zie figuur) en wordt gefabriceerd door Robusta. Standaard is de mat 4 m breed en delen kunnen aan elkaar worden genaaid. Voordelen van de Jumbomat zijn dat deze stijf is door de versteviging en dat de vorm eenvoudig aangepast aan iedere kribkop. De rand van de Jumbomat kan worden verzwaard om erosie aan de rand van de mat te voorkomen. Door het beschermen van de bodem bij de kribkop zal de krib voor langere tijd niet worden ondermijnd.

Aan de uitwerking van deze oplossing wordt hard gewerkt.

Aan de uitwerking van deze oplossing wordt hard gewerkt.

Aan de uitwerking van deze oplossing wordt hard gewerkt.

Nederland is wereldberoemd om zijn strijd tussen land en water. Zo zeer dat in het buitenland het volgende gezegde is ontstaan: ‘’God schiep de aarde, maar de Nederlanders schiepen Nederland’’. De laatste decennia is er in Nederland meer aandacht voor duurzamere energie, ook uit water en daar zijn een aantal innovaties voor ontwikkeld.

Nederland heeft de komende decennia een grote opgave als het gaat om de energietransitie en het behalen van de klimaatdoelen door CO2 uitstoot te beperken. De energievraag vanuit de maatschappij is groot. Een belangrijk onderdeel van deze energievraag bestaat uit warmte energie. Energie die gebruikt wordt om ons in de winter warm te houden en ook in mindere mate de energie die we gebruiken onszelf in de zomer koel te houden.

Op dit moment wordt deze benodigde warmte energie met name gewonnen via de verbranding van aardgas. Zoals inmiddels bekend willen we hier van af. Uit onderzoek van onder andere Deltares, CE-Delft en bureau IF, is gebleken dat de potentie van het winnen van energie uit aquathermie enorm is. Tot nu toe is deze potentie onderbelicht geweest wat zeer onterecht is. Aquathermie kan namelijk onder de juiste condities een aanzienlijke bijdrage leveren aan de transitie van de warmtevoorziening.

Om de grote opgave van de energietransitie en de klimaatdoelen rond reductie van CO2-uitstoot te volbrengen, is energie opgewekt door waterkracht essentieel. Energie opwekken uit het oppervlaktewater van de Nederlandse rivieren draagt bij aan het oplossen van de opgave

Daarvoor heeft Arnout de Bruijn sinds 2016 een innovatief idee en droom ontwikkeld in de vorm van een drijvende waterturbine die de komende tijd gaat testdraaien op locatie op de IJssel bij Zwolle

Nederland heeft de komende decennia een grote opgave als het gaat om de energietransitie en het behalen van de klimaatdoelen door CO2 uitstoot te beperken. De energievraag vanuit de maatschappij is groot. Een belangrijk onderdeel van deze energievraag bestaat uit warmte energie. Energie die gebruikt wordt om ons in de winter warm te houden en ook in mindere mate de energie die we gebruiken onszelf in de zomer koel te houden.

Op dit moment wordt deze benodigde warmte energie met name gewonnen via de verbranding van aardgas. Zoals inmiddels bekend willen we hier van af. Uit onderzoek van onder andere Deltares, CE-Delft en bureau IF, is gebleken dat de potentie van het winnen van energie uit aquathermie enorm is. Tot nu toe is deze potentie onderbelicht geweest wat zeer onterecht is. Aquathermie kan namelijk onder de juiste condities een aanzienlijke bijdrage leveren aan de transitie van de warmtevoorziening.